Manifest van Oxford (1947): de Belgische inbreng

Ook de Belgische liberalen zetten hun schouders onder het project. In Oxford is partijvoorzitter Roger Motz aanwezig, samen met Robert Godding, Auguste Buisseret, Georgette Ciselet, Jos Dery, Henri Heuse, Julius Hoste jr., Willy Koninckx, Alfred Leuridan en Victor Sabbe. Deze delegatie is met tien deelnemers de op een na omvangrijkste (na Groot-Brittannië). In de vergaderingen over internationale thema’s gooit vooral Julius Hoste hoge ogen met zijn visie op internationaal recht en arbitrage. Maar ook Georgette Ciselet laat zich niet onbetuigd en ijvert er tijdens de discussies voor om de gelijkheid van man en vrouw op te nemen in de slottekst. Roger Motz krijgt na afloop een functie als penningmeester in het dagelijks bestuur van de Liberale Internationale.

Er zijn vertegenwoordigers uit 24 landen aanwezig, zoals gezegd uit alle hoeken van de wereld: Engeland, Canada, Zuid-Afrika, Frankrijk, België, Zwitserland, Italië, Duitsland, Finland, Zweden, Noorwegen, Tsjecho-Slowakije, Cyprus, Oostenrijk, Spanje, China, Denemarken, Verenigde Staten, West-Indië, Estland, Griekenland, Hongarije, Roemenië en Turkije. Bepaalde bronnen geven aan dat de vertegenwoordigers van die laatste vijf de besluiten niet mee onderschrijven, vandaar dat er soms sprake is van 19 landen. Overigens is het ook niet altijd duidelijk in welke mate sommige aanwezigen ook echt als volle vertegenwoordigers van hun land kunnen worden beschouwd.

Op dinsdag 8 april vertrekt Sabbe in elk geval met de ferry Prins Karel uit Oostende naar Dover. Een onstuimige Noordzee zorgt voor het nodige ongemak, aldus de tekst. In Dover neemt het gezelschap de trein naar Londen en brengt er de nacht door in het Green Park Hotel. Londen lijdt nog steeds onder de gevolgen van de oorlog. Tot verbazing van de Belgen en in tegenstelling tot wat ze verwachten, is er bij het royale ontbijt maar weinig te merken van de voorspelde schaarste van levensmiddelen. Tijdens een daaropvolgende ochtendwandeling stelt Sabbe vast dat de stad zich langzaam herstelt van de oorlogswonden. Het ticket voor het traject naar Oxford haalt hij op bij Cook’s reisbureelen. Het is er druk maar toch valt het de Belgen op dat iedereen netjes in de rij staat en zijn beurt afwacht. Het befaamde Britse ‘queuing’ maakt indruk. Het middagmaal neemt de delegatie in het Belgisch Instituut aan Belgrave Square. Vanuit Paddington Station gaat het vervolgens richting Oxford.

De conferentie zelf vindt plaats in Wadham College, een van de colleges die samen Oxford University uitmaken. De deelnemers krijgen een studentenkamertje toegewezen, sobere ruimtes die uitnodigen tot studie en reflectie volgens Sabbe. Op 9 april ’s avonds vindt de openingstoespraak plaats met als spreker Gilbert Murray. Deze classicus zet zich al zijn hele leven in voor wereldvrede en internationale vraagstukken in organisaties zoals de Volkenbond en de Verenigde Naties. Hij is ook medeoprichter van Oxfam. De daaropvolgende dagen beraadslagen de aanwezigen over thema’s als internationale samenwerking, internationale handel, inmenging van de overheid, nationale soevereiniteit en het liberalisme in de wereld.

Op 11 april is er een openbare zitting. Naast andermaal Gilbert Murray, komen de vooraanstaande Britse liberale leider Lord Samuel, de Spaanse diplomaat en pacifist Salvador de Madariaga en de Britse liberale politicus Percy Harris aan het woord. Harris licht het ontwerp van manifest uitgebreid toe. De tekst staat in het teken van vrijheid en democratie, neemt ideeën op uit het sociale en het economische liberale denken en ijvert voor internationale samenwerking. Het Manifest van Oxford komt er niet zomaar: het is het resultaat van urenlange intense besprekingen en discussies. In een slotwoord betuigen de respectievelijke afgevaardigden hun steun. Tijdens die zitting krijgen de aanwezigen een boodschap mee die is bezorgd door Benedetto Croce. Op zaterdag en zondagvoormiddag volgden er nog commissievergaderingen.

Tussendoor maken de Belgen verder tijd voor sightseeing. Het gezelschap laat zich charmeren door het kenmerkende Engelse karakter van New College, Balliol College, de bibliotheek en de universitaire drukkerij in Oxford. Per autobus brengen zij een bezoek aan Abingdon en Dorchester. Met bewondering aanschouwen zij het landschap en zijn vol lof over de goede asfaltwegen. Het mooi onderhouden wegennet blijkt ook op de terugreis nuttig als zij met een taxi naar Londen rijden.