Annemie brusselt

Wanneer de Belgen op 13 oktober 1985 naar de stembus mogen, is Annemie Neyts-Uyttebroeck staatssecretaris voor het Brusselse Gewest in de uittredende rooms-blauwe regering-Martens V. Bij de vorige verkiezingen (8 november 1981) deed ze vanop de derde plaats op de Kamerlijst voor het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) haar intrede in het parlement met 1.389 voorkeurstemmen. Het leverde haar ook meteen een plaats in de regering op.

Voor de verkiezingen van 1985 krijgt ze van het politiek bureau van de BHV-arrondissementsfederatie de tweede plaats op de Kamerlijst, na Francis Vermeiren, de populaire Zaventemse burgemeester.⁰ Een goed doordachte verkiezingscampagne moet haar bekendheid vergroten, haar doen opvallen tussen de overvloed aan Brusselse partijen en kandidaten, en het potentieel dat ze in zich heeft, maximaal laten renderen.

Neyts contacteert hiervoor het Brusselse reclamebureau LVH, waarmee ze begin 1985 reeds samenwerkte in haar functie van staatssecretaris. De reclameontwerpers nemen het profiel van Neyts – dat volgens hen niet helemaal matcht met het imago van de PVV – als uitgangspunt: ‘open, niet sectair of doctrinair, “progressief”, antibureaucratisch, bourgondisch, “sexy”’. Ze stellen voor om vooral in te zetten op de ‘bewust onbesliste’ kiezers, zonder echter de traditionele PVV-kiezers af te schrikken. Hun doel is Neyts ‘voorstellen als een politica die “anders” is, die nieuwe klemtonen in de politiek wil leggen, die ook op een andere manier met de burger wil dialogeren en die over de partijgrenzen heen oplossingen probeert te zoeken’. Daarnaast willen ze ook af van ‘het stoere, robotmatig-perfectionistische en dus “onmenselijke” dat politici vaak uitstralen’: ‘Annemie moest gepercipieerd worden als iemand van vlees en bloed, als een echte vrouw.’¹

LVH’ers Jan van den Bergh, Jan Cordemans en Wim Schamp komen met een voorstel dat bestaat uit vijf campagnebeelden die door een combinatie van (geënsceneerde) actiefoto’s en bijhorende slogans de eigenheid van Neyts in de verf moeten zetten. De eerste vier krijgen als slogan ‘Annemie luistert’, ‘Annemie antwoordt’, ‘Annemie beslist’ en ‘Annemie brusselt’. Het vijfde beeld toont Neyts die zich opmaakt voor de spiegel, met als bovenschrift kortweg ‘Annemie’.

Het campagneteam van Neyts reageert positief op de voorgestelde campagne, met enig voorbehoud voor het beeld met de spiegel. Vooral het al dan niet vrouwvriendelijke karakter ervan staat ter discussie, naast het mogelijk afschrikken van de ‘traditionele kiezer’. Maar Neyts zelf staat wel volop achter het beeld, waarna de hele campagne unaniem wordt goedgekeurd. De verspreiding gebeurt op verschillende formaten: persadvertenties, flyers, affiches op standaardformaat … en een tachtigtal affiches van twintig vierkante meter die heel wat media-aandacht genereren. Kosten noch moeite worden gespaard: in een interview in het weekblad Topics² spreekt Neyts van een campagnekost van vier miljoen frank, omgerekend naar 2021 een kleine € 200.000.

Voor deze campagne maakt de Brusselse liberale ook de overgang naar het gebruik van ‘Annemie Neyts’ als campagnenaam. Voor de Europees Parlementsverkiezingen van 17 juni 1984 stond al ‘Annemie’ op de affiche met ‘Neyts’ in het groot, gevolgd door een kleiner ‘Uyttebroeck’. Bij de parlements- en gemeenteraadsverkiezingen van respectievelijk 1981 en 1982 stond nog het lange ‘Anne-Marie Neyts-Uyttebroeck’ onder haar portretfoto. Neyts en haar campagneteam volgen hierin de reclameontwerpers, die ‘Annemie’ ‘veel intiemer’ vinden klinken dan ‘het archaïsche Annemarie’ en verwachten dat dit haar ‘dichter bij de mensen [zal] brengen’. De keuze voor Neyts, de familienaam van echtgenoot Freddy, is pragmatisch: die is korter, ligt ‘gemakkelijker in de mond’ en geeft minder aanleiding tot spelfouten Vooral de Franstalige geschreven media schrijven sinds haar benoeming tot staatssecretaris over ‘Madame Neyts’. De campagne zet vooral haar voornaam op de politieke kaart: in titels en persartikels is het na de verkiezingen vaak kortweg ‘Annemie’.³

‘De Annemiecampagne [slaat] in als een bom’, vertelt Wim Schamp in 1996: ‘vooral de affiche met Annemie-voor-de-spiegel [ligt] op de tong van alle commentatoren en [is] een begeerd doelwit voor de lenzen van persfotografen‘⁵. ‘Annemie’ contrasteert ook met de nationale ‘Uw beste waarborg’-campagne van de PVV met slogans als ‘minder belastingen’, ‘gezonde bedrijven’, ‘betere bescherming’ en ‘veilige vrede’. Een tiental dagen voor de verkiezingen noemt een panel van reclamemensen deze campagne in De Standaard weliswaar vakkundig, maar ook ‘afgevlakt’, ‘inhoudelijk zwak’ en te ‘gemaakt’⁵.

Neyts haalt uiteindelijk 12.981 voorkeurstemmen, ruim duizend stemmen meer dan lijsttrekker Vermeiren, en is verkozen als Kamerlid. Samen zorgen ze ervoor dat de PVV in Brussel-Halle-Vilvoorde, ondanks stemmenverlies ten opzichte van 1981 (van 9,7 naar 8 %), de drie zetels uit 1981 kan behouden. Nationaal verliest de PVV zes zetels (van 28 naar 22), terwijl de SP (van 26 naar 32) en vooral de CVP (van 43 naar 49) er fors op vooruitgaan. Met haar 12.981 voorkeurstemmen haalt ze de elfde plaats in de ‘Top 15 in de PVV’ die Het Laatste Nieuws op 17 oktober publiceert. Met ‘12.981 kusjes’ dankt Neyts haar kiezers met flyers en in de pers.

Wanneer PVV-voorzitter Guy Verhofstadt vicepremier wordt in de nieuwe rooms-blauwe regering-Martens VI, schuift hij Neyts op het partijbureau naar voren als nieuwe partijvoorzitter ad interim. Dat ze een vrouw is en niet ‘dat harde economische imago van de jonge liberale garde beeldenstormers’⁷ heeft, is een meerwaarde. De deelnemers aan het PVV-congres dat op 21 december 1985 in Brussel plaatsvindt, verkiezen haar uiteindelijk als enige kandidate met 89 % van de stemmen tot de eerste vrouwelijke PVV-voorzitter. ‘Annemie zit voor’⁸ en ‘Annemie voorzittert’⁹, klinkt het in de pers.

‘Die campagne stond daarna model voor alle studenten publiciteit.’¹⁴ 

Brussels liberaal René Coppens in 2015

Ook Neyts zelf refereert later nog herhaaldelijk naar deze campagne. In 1994 duikt ‘Annemie brussel-t’ opnieuw op als bijkomende slogan in de ‘Brussels-by-Neyts’-campagne voor de Brusselse gemeenteraadsverkiezingen. Voor de parlementsverkiezingen van 18 mei 2003, waarbij ze de Kamerlijst voor Brussel-Halle-Vilvoorde trekt, komt Neyts met een affiche die het beeld voor de spiegel van 1985 combineert met een geactualiseerde versie uit 2003. En ook anno 2021 gebruikt ze het ‘spiegel-beeld’ uit 1985 nog steeds als header op haar website annemie.eu.