Jan Van Rijswijck, Antwerpen, 14.2.1853 – Antwerpen, 23.9.1906 

Advocaat; gemeenteraadslid (1881-1889), schepen (1889-1892) en burgemeester (1892-1906) in Antwerpen, provincieraadslid (1878-1884), volksvertegenwoordiger (1900-1906); voorzitter Vlaamse Grievencommissie van de Vlaamsche Vrijzinnige Vereeniging, stichtend penningmeester Verbond der Vlaamsche Liberale Verenigingen, bestuurslid Liberale Vlaamsche Bond, bestuurslid Liberale Associatie, bestuurslid Bond van Kieshervorming, bestuurslid Willemsfonds Antwerpen, ondervoorzitter Vlaamse Conferentie Balie Antwerpen.

Jan Van Rijswijck groeit op in een gezin waar Vlaamsgezindheid en antiklerikalisme nauw met elkaar zijn verstrengeld. Hij studeert te Leuven en Brussel waar hij in 1876 een doctoraat in de rechten behaalt. Onmiddellijk na zijn studies schrijft hij zich in aan de Antwerpse balie waar hij tot zijn overlijden als advocaat werkzaam is.

In 1876 sluit hij zich aan bij de Liberale Vlaamsche Bond. Deze Bond, die zich als gematigd Vlaamsgezind, antiklerikaal en sociaal progressief profileert, blijft in de daaropvolgende dertig jaar Van Rijswijcks politieke habitat. Als vertegenwoordiger van de Bond op de lijst van de Vereenigde Liberalen verovert Van Rijswijck in 1878 een zetel in de provincieraad. Hij zetelt in de raad tot 1884, wanneer de liberalen worden verdreven door de kandidaten van de Meetingpartij, en keert er nooit meer terug. Intussen is hij wel al sinds 1881 actief in de Antwerpse gemeenteraad. Zijn visie op politiek en maatschappij ventileert hij via de pers. Het beeld dat naar voren komt, is dat van een uitgesproken liberaal, gericht op emancipatie in alle sectoren van de maatschappij, wars van dogma’s en gekant tegen alles wat ontplooiing en vernieuwing bedreigt. Hij toont zich een overtuigd verdediger van het officieel onderwijs en van de leerplicht, steunt bewegingen voor algemeen stemrecht, komt op voor sociale gelijkheid en vooruitgang, en kadert dit alles in een overtuigd flamingantisme en antiklerikalisme.

Vanaf 1881 engageert Van Rijswijck zich volop in het verenigingsleven. Zo wordt hij onder meer voorzitter van de Vlaamse Grievencommissie van de Vlaamsche Vrijzinnige Vereeniging, medestichter en penningmeester van het Verbond der Vlaamsche Liberale Verenigingen, medestichter van het Taelverbond en bestuurslid van de Liberale Vlaamsche Bond, de Liberale Associatie, de Bond van Kieshervorming en de Willemsfondsafdeling van Antwerpen. Daarnaast sluit hij zich aan bij De Olyftak, de Geuzenbond, Help U Zelve, het Vooruitstrevend Democratisch Verbond van Antwerpen, de eerste Vlaamsche Hoogeschoolcommissie, het Algemeen Nederlands Verbond, en de Bond voor Algemeen Stemrecht en Evenredige Vertegenwoordiging. In 1885 richt hij samen met de Gentse liberaal Albert Fredericq de Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden op en wordt hij medestichter en ondervoorzitter van de Vlaamse Conferentie bij de Balie te Antwerpen. Daarnaast is hij ook een actief lid van de vrijmetselaarsloge Les Elèves de Themis.

In 1889 overlijdt schepen van onderwijs Allewaert en Van Rijswijck volgt hem op. Op 3 november 1892 wordt hij, na het overlijden van zijn partijgenoot Lepold De Wael,  burgemeester van Antwerpen. Als burgemeester geniet hij een zelden geziene populariteit. Hij tempert zijn standpunten en toont zich een meester in het bereiken van een compromis. Onder zijn bestuur verandert de stad grondig. Het Zuidstation en het Centraal Station worden in gebruik genomen evenals de synagoge in de Bouwmeestersstraat; de elektrische tram vervangt de paardentram en er wordt aan grondige stadsvernieuwing gedaan rond de Leysstraat en in de Zurenborgwijk. De Muziekschool van Peter Benoit wordt als een Conservatorium erkend en er wordt een nieuw operagebouw opgetrokken aan de Frankrijklei. Wat de haven betreft, zet Van Rijswijck de voorzichtige politiek van De Wael van kleinere uitbreidingen verder.

In 1899 wordt Van Rijswijck echter ziek. In de daaropvolgende jaren krijgt hij het steeds moeilijker om normaal te blijven functioneren. In 1900 wordt hij nog verkozen tot volksvertegenwoordiger maar hij woont de zittingen amper bij. Schepen Victor Desguin neemt vanaf 1902 bijna permanent het burgemeesterschap over. Vier jaar later overlijdt Van Rijswijck.